Johan is zo’n man die meer hobby’s heeft dan hij tijd heeft. Hij zet op een mooie zaterdagmorgen gerust de wekker om 5:30 zodat hij lekker op de racefiets kan stappen zodra het licht wordt.
In de lente en zomer zie ik hem elke week niesend en proestend achter zijn grasmaaier lopen. Hij krijgt dan verschrikkelijk veel last van hooikoorts.
Nu vroeg ik hem of hij geen tien euro aan een buurjongen kan geven om zijn gras te maaien? Maar Johan zegt dat hij daar niet aan gaat beginnen. Toen ik hem vroeg of hij mijn grasveld dat ongeveer even groot is elke week wil maaien voor twintig euro, zei hij Natuurlijk niet!
Dit kleine voorbeeld is één van de krabbels op een lijstje van Richard Thaler, winnaar van de nobelprijs. Een lijstje met voorvallen dat hem aan het denken zette.
In het boek ‘Misbehaving’ vertelt Thaler het verhaal van het ontstaan van Behavioral Economics. Hij laat zien dat een goede theorie een voorspelling moet doen over wat mensen echt doen. Veel theorieën gaan ten onrechte uit van een economisch of rationeel mensbeeld.
Natuurlijk nemen de meeste managers de objectiviteit van hun besluiten met een korrel zout.
Of ze wel of niet hebben gehoord van de ‘bounded rationality’ van Herbert A. Simon, zonder een gezonde dosis zelfkennis kom je niet ver in de meeste organisaties.
Maar met een gezamenlijke collectieve blinde vlek, gaat die zelfkennis ons niet helpen. We lijken allemaal meer op Johan dan ons lief is.
Moeten we onze besluiten niet met een pak zout moet nemen in plaats van een korrel?
Na het lezen van het boek Noise van Daniel Kahneman, zul je deze vraag sneller met “ja” beantwoorden. Met talloze praktijkvoorbeelden laat Daniel Kahneman zien dat er twee fundamentele problemen zijn bij het nemen van beslissingen.
- Bias: systematische fouten, verkeerde veronderstellingen en vooroordelen
- Noise: ruis, variantie
Als problemen hardnekkig blijken en terugkomen, is het een goed idee om de ‘Johan’ in je team of in de spiegel te herkennen. Bias is redelijk bekend en Kahneman laat zien dat Noise zeker zo’n groot probleem is. Ongewenste variantie in besluitvorming kan leiden tot een onacceptabele blootstelling aan gevaren, verlies van tijd, verlies van geld en kan daarbij ook nog onrechtvaardig zijn.
Wat vooral helpt is de context van besluiten te beïnvloeden en te kijken naar de keuze-architectuur. Denk bijvoorbeeld aan het opt-in of opt-out om een gezonde keuze te stimuleren. Toch ontkomen we niet aan het maken van fouten bij het nemen van beslissingen.
Wat we wel kunnen doen, is proberen ervan te leren van onze ervaring. Het beroemde artikel van Chris Argyris over double loop learning, droeg de titel “teaching smart people how to learn“. Daarmee doelde hij er op dat juist succesvolle leiders een extra uitdaging hebben om te leren. Argyris spreekt over ‘defensive reasoning’ and ‘organizational defensive routines’.
Wil jij op Johan lijken? Of ga je de uitdaging aan om onze mindset van ‘ego ergo sum’ (ik denk dus ik ben) een beetje te relativeren.
